Heerlijke wandeling in het Voormalige Verboden Dorp Veenhuizen!
Handig centraal in ons Noorden ligt het wel zeer bijzondere dorp Veenhuizen. Het dorp kent door de eeuwen heen vele gedaanten zoals Pauperparadijs en het roemruchte gevangenisdorp waar we allemaal als kind voor zijn gewaarschuwd; “zorg dat je daar niet terechtkomt jongen!”
Nu is Veenhuizen inmiddels al een tijd een “gewoon” dorp waar het tot die tijd een rijkskolonie was, een bedrijventerrein van het gevangeniswezen in Den Haag. Grimmig verboden voor buitenstaanders maar een waar paradijs voor de toenmalige jeugd. De politie had er niets te vertellen en ruimte in overvloed. Menig jongetje had al heel vroeg een brommertje en scheurde zonder helm links langs de in Veenhuizen geldende ordehandhavers, de GeWa. Niet zelden hun vaders, die van een vriendje of de voetbaltrainer. Bovendien gaan die niet over brommers. “Doei pap!” Vreeepvreeepvreeep!
Ook dat dorp van die merkwaardige ouwelijke stichtelijke teksten op de gevels. WERK en BID, huh, was dat niet juist andersom, Ora et Labora? Niet in Veenhuizen. Eerst werken en dan bidden, landlopers. Daarbij snel over het hoofd gezien dat in de tijd dat die spreuken geplaatst werden (1890-1910) de aanwezige verpleegden hoofdzakelijk analfabeet waren.
Mooie grote huizen maar met een streng rangen en standensysteem waardoor het niet uitmaakte hoe groot je gezin was je kreeg een huis dat bij je rang hoorde. De gereformeerde bewaarder, ijverig en godvrezend gezegend met 8 kinderen woonde in een klein (maar o zo schattig) type I huisje en de pastoor in zijn eentje in een kast van een type VII villa.
In dat dorp groeide gids Peter op, kind van de jaren zeventig, hetzelfde decennium dat de laatste verpleegden het dorp verlieten omdat er meer dan vijf personeelsleden voor die laatste vier oude mannen nodig waren en dat er ook net lucht kwam in dat strenge huizen & rangensysteem. Vaders die nog niet massaal met de auto van buiten het dorp kwamen maar gewoon vijf minuten fietsten in lange zwarte leren jassen en strenge grijze petten lang hoge populieren op de Kerklaan naar Esserheem. Lange schaduwen in nat november. Steevast om kwart voor één klapperden de fietstassen door het gootje lang de straat. Extra op tijd aanwezig zijn voor de aflossing van de vorige dienst is een ongeschreven wet in ons dorpje. De enige dienst ook dat we onze vaders naar hun werk zagen vertrekken, die één-tien. We waren thuis van school tussen de middag en de andere diensten begonnen veel te vroeg of veel te laat.
Peter Bos
06 16443400
Later, na een onafgeronde studie in Groningen besloot Peter om zelf maar aan de slag te gaan bij het gevangeniswezen. Inside kennis van hoe goed je er kon verdienen en hoe het vergoedingensysteem werkte maakte het een winnende concurrent van of de studie voortzetten of een elke willekeurige andere baan. Zelfs na een afgeronde studie Commerciële Economie.
Als bewaarder bij een soort van uitzendpool voor bewaarders en later bij de ME heeft Peter alle gevangenissen van Veenhuizen van alle kanten gezien en veel met verschillende gedetineerden in verschillende omstandigheden gewerkt. Na vijf jaar stoer werk te hebben gedaan heeft hij dienst verlaten.
Nu na een mooie carriere als interim manager bij verschillende bedrijven ontstond tijdens de coronacrisis de gelegenheid en de tijd om, na al op afroep voor groepen het vaker gedaan te hebben, rondleidingen te geven door zijn geliefde dorpje en zijn verhaal te vertellen over opgroeien en werken in die oude, unieke rijkskolonie. Over hoe het was om te werken in de gevangenis, hoe de gebouwen zijn komen te staan waar ze nu staan en 200 jaar wonen met en tussen landlopers en boefjes. Start en eindigt boevendien heel handig bij Maallust en Piepers & Paupers. Je dag is hier eenvoudig en smaakvol te vullen.
